Focus!!!

Het waren behoorlijk intensieve weken vanaf de herfstvakantie tot nu. De verantwoordelijkheid die ik in mijn vorige blog beschreef voelde ik nog sterker en het strekte zich uit naar het team en de school als geheel. Daardoor vond ik het steeds lastiger om zaken "licht" te houden en viel ik bijna om van stress en vermoeidheid. Totdat het noodzakelijk werd om het niet langer alleen te proberen en ik niet anders kon dan hulp van andere te vragen en te accepteren. Het bracht me een steun in de rug en een goed gesprek met een ervaringsdeskundige die ook met het combinatie-bijltje van werk, studie en gezin gehakt had. Zij wees mij er fijntjes op dat het belangrijk is om de juiste focus te kiezen: waarom ben je hier op school?
Dat zette alle zaken voor mij in het juiste perspectief... Hoe graag ik het ook zou willen, dit is voor mij (nog) niet mijn vaste werkkring (oeh, wat zou ik dat graag willen), maar een (betaalde) stage. De hoofdfocus moet liggen op leren en studeren, zodat ik zo snel mogelijk mijn diploma kan halen en echt aan de slag kan. Ik voel daarbij wel duidelijk dat ik het niet kan laten om ook de ontwikkelingen binnen school te volgen en misschien een kleine bijdrage te leveren. Maar het is daarbij wel van groot belang om helder te houden waar ik verantwoordelijk ben en waar volgend.
Dit brengt me bij de cirkels van betrokkenheid en van invloed. Deze twee zijn overduidelijk in elkaar over gaan lopen in de afgelopen tijd en die overloop geeft onrust. Wanneer ik invloed wilt uitoefenen in mijn cirkel van betrokkenheid begeef ik me op glad ijs. Ik voel me onmachtig, omdat ik grip wil hebben op iets wat door mij niet gegrepen hoeft te worden. Anderen vragen zich af waarom ik uit alle macht probeer om die grip te krijgen. Tegelijkertijd vindt er een verwaarlozing plaats van de zaken die in mijn cirkel van invloed liggen, omdat ik te druk ben met zaken die daar buiten liggen.
Hoog tijd dus voor een ballonvlucht boven het gebied om alles weer op een rijtje te krijgen en te ordenen binnen de juiste cirkels. Als ik het van boven eens allemaal overzie, dan begrijp ik goed waar ik op het hellend vlak terecht ben gekomen. Het is het oude liedje van een oud spoor waar ik door alle drukte ongemerkt in ben terug gegleden: het gaat niet goed, dus moet ik het oplossen, ik moet er ook voor zorgen dat iedereen gelukkig is en als dat niet lukt, heb ik gefaald.
Oeps, daar klopt natuurlijk weer niets van... zoals dat gevoel nooit geklopt heeft. Effectiever is het om te doen wat ik kan, zo goed als ik kan en het daarbij te laten. Dat is beter voor mij en beter voor mijn omgeving.
Dus laat ik die enorme ballon maar snel leeglopen, zodat ik veilig kan landen en met beide voeten stevig op de grond en mijn mouwen opgestroopt aan het werk kan op de juiste plek met de juiste instelling. Dank aan de gulle gever van een heldere focus-bril die me met zachte hand weer op mijn plek heeft gezet! 

Verantwoordelijk!

Bij het nadenken over het gedrag van een van de kinderen en hoe ik dit in positieve zin kan keren, pak ik er voor de zekerheid het overdrachtsdossier erbij. Wat ik daar in lees combineer ik met wat ik in de groep signaleer en meer en meer vraag ik mij af of dit kind wel goed zit bij de kleuters.
In de volgende teamvergadering komt "toevallig" tersprake dat er voorheen een rondje "kinderen" werd gedaan om met elkaar van gedachten te wisselen over parels en obstakels. Ik gooi mijn twijfel gelijk maar in de groep en zo komt het balletje aan het rollen. Dossier wordt doorgekeken door IBer, kind wordt doorgetest door RTer, middenbouw wordt geconsulteerd over eventuele plek en voor ik het weet zitten we met ouders aan tafel om te praten over een versnelde overstap naar de middenbouw.
Ik ken de school waar dit kind vandaan komt en begrijp de drempelvrees van ouders. Zij hebben het beeld dat het in groep 3 stilzitten, luisteren en werken geblazen is en dat er weinig of geen ruimte zal zijn voor een wiebel hier en daar of even een knuffel tussendoor. Ik zie deze zorg tijdens het gesprek op het gezicht van ouders ontstaan en probeer de vertaalslag te maken naar de middenbouw in het Jenaplanonderwijs. Mijn praktijkbegeleider en de directeur vullen hierbij uiteraard aan en op een goed moment halen we ook de stamgroepleider van de middenbouw erbij om twijfels en vragen in het juiste perspectief te zetten. Aan het einde van de week is duidelijk dat het kind verder zal gaan leren in de middenbouw... ik denk dat het goed is, ik geloof dat het goed is... maar ik vind het wel spannen. Met het aangeven van mijn twijfel tijdens de teamvergadering heb ik mede iets in werking gezet.
Dat verantwoordelijkheidsgevoel is een "side-effect" van dit vak wat me stevig overvalt dit jaar. Het gaat niet om het verkopen van opleidingen of het werven van leden, over het blussen van een brand of het regelen van een serie goede afspraken.
Het gaat over het verzorgen van het best mogelijke begin van een belangrijk deel van het leven van mensen. Het gaat over kinderen in het meest kostbare deel van hun leven waarin zij zich gaan ontwikkelen tot denkende, lezende en rekenende mensen. Het deel van hun leven waarin het aan ons als leerkrachten is om het beste in hen naar boven te toveren.
Dit wil ik doen met zachte hand, met een open hart, een luisterend oor en heldere ogen. Maar die verantwoordelijkheid verkrampt me soms ook... dan wil ik het zo uit alle macht goed doen, dat ik vergeet te luisteren, voelen en kijken. Dan ben ik zo in beslag genomen door alle ruis buiten de groep, dat ik niet zo open ben als ik kan zijn in de groep.
Die verantwoordelijkheid moet ik nemen, want ouders en kinderen rekenen op mij.
Die verantwoordelijkheid wil ik nemen, want ik vind de kinderen en hun ouders meer dan de moeite waard om er uit te halen wat er in zit. Maar het is wel van belang om die verantwoordelijkheid ook met een zekere lichtheid te nemen, want anders gaat het ten koste van mijn creativiteit en openheid. En als er iets is wat de kinderen verdienen, dan is dat het beste van mij...

Onderbouwkamp Pollonia en Vlerk

Het verhaal is geschreven en voorbereid, catering is geregeld, spelletjes zijn verzonnen, programma in de steigers, de zon is gebeld, toneeltjes geschreven... tijd om op kamp te gaan.
Op Jenaplanschool de Overkant gaan alle groepen aan het begin van het jaar op kamp. De bovenbouw vier dagen, de middenbouw drie dagen en de onderbouw een dag. De lokatie is al jaren hetzelfde: Blokhut De Brakel van scoutinggroep Beatrix op het Padvinderslaantje in Zeist.
Voor mij was het de tweede keer dat ik meeging op dit kamp, maar dit keer in een andere rol. Vorig jaar ging ik mee als stagiaire en was mijn rol om foto's te maken en natuurlijk ook een oogje in het zeil te houden. Dit jaar ben ik als Lio medeverantwoordelijk voor het welbevinden en de veiligheid van de kinderen. Ik heb gemerkt dat die andere rol een behoorlijke impact heeft op mijn verantwoordelijkheidsgevoel. Natuurlijk weet je dat de ervaring van je mentor voor tien telt en dat er voldoende oogjes in het zeil worden gehouden, maar je bent ook medeverantwoordelijk voor het programma en het reilen en zeilen van de groep gedurende de dag. Ook voelde ik me verantwoordelijk naar de ouders toe... er wordt toch iets van je verwacht.
Vooral het begin van de dag vond ik erg spannend. Ik was met de opperkeukenheks vooruit gegaan met de spullen en heb het gebouw geopend. Vervolgens ben ik aan de slag gegaan om er voor te zorgen dat het alvast wat heksig zou zijn als de kinderen aan zouden komen. Dus installeerde ik de grote ketel  bij de vlaggenmast, hing ik het codebord voor de magische poort op en hing ik een theeketeltje aan een touw aan de boom. Wat paarse spinnenwebben hier en daar en zo was het al een beetje Pollonia's domein geworden. De opperkeukenheks was ondertussen druk bezig om van de keuken haar domein voor de dag te maken en het liep allemaal gesmeerd.
Ik was juist naar binnen gelopen om mijn Polloniajurk aan te trekken toen ik de eerste kinderstemmen hoorde in het bos en zo kon ik de kinderen als Pollonia ontvangen.
Ik voelde twee soorten spanning in me op komen... hadden we overal aan gedacht, zouden de kinderen (en de ouders) het wel leuk vinden, klopte de tijdsplanning en zou het verhaal vandaag goed uit de verf komen... En leuke spanning, heerlijk een dag in het bos met ouders en kinderen 'heksen', kinderen zien spelen en spelen als een kind.
De eerste soort spanning overheerste het eerste uur. Ik was zo druk bezig met regelen, kijken en in de gaten houden, bedenken of ik alles bedacht had en kijken of iedereen deed wat ik dacht dat hij of zij zou doen, dat ik vergat los te laten. Ik beet me letterlijk vast in mijn rol en was druk, druk, druk. Toen mijn mentor dan ook vroeg of het goed ging, omdat ik er 'gejaagd' uitzag, klapte ik dan ook uit de school dat het even niet helemaal naar mijn zin ging. Natuurlijk had ik daar later weer spijt van (spijtebijt), omdat het immers een leuke dag moest zijn en ontevredenheid daar eigenlijk niet bij past, maar door deze korte uitbarsting kwam er wel weer ruimte voor ontspanning. Toen de kinderen eenmaal aan de spelletjes begonnen waren en het programma liep voelde ik ruimte om de rest van de dag stap voor stap te gaan doorlopen... eerst dit dan dat en dan pas weer het volgende.
Een ouder die me hielp bij de toneeltjes en met het uitzetten van de speurtocht herinnerde me aan een uitspraak die mijn mentor tijdens een eerdere stage al eens deed: "het is goed voorbereid, vertrouw daar dan op en laat het weer los". Wat jammer dat ik me dat die ochtend niet eerder herinnerd had, dan had ik de spanning eerder kunnen laten gaan en had ik me niet zo hoeven vastbijten... Maar gedane zaken nemen geen keer en het was nog niet te laat, dus heb ik haar wijze raad ter harte genomen en heb ik de spanning daar tussen de bomen ergens laten liggen. Vanaf dat moment kon ik ook zien dat het allemaal goed liep en dat het een geslaagde dag was. De zon kwam om de hoek kijken en we konden de hele dag buiten zijn. De toneeltjes gingen door de dag heen steeds beter en op improvisatie-omenten lukte het me goed om op de situatie in te spelen.
Het was fijn om na het vertrek van de kinderen nog even af te schakelen door de boel op te ruimen, in de auto te zetten en schoon te maken. Toen ik de deur van de blokhut aan het einde van de dag achter me dicht trok was het echt af en overheerste een tevreden gevoel.
Natuurlijk kwam mijn kritisch alter ego op de terugweg wel weer even afrekenen met de dingen die ik niet handig had aangepakt en met de vraag of ik wel goed genoeg mijn best had gedaan. Maar deze keer kon ik haar goed aan en kreeg ik haar weer snel in haar hok. Wat blijft is een mooie herinnering en een rijke ervaring waar ik weer veel van geleerd heb. Je moet het ook niet allemaal gelijk goed willen kunnen, sommige dingen hebben tijd nodig en ondersteuning en een fijne leermeester (heel veel dank!!!). Je moet het ook niet allemaal alleen willen kunnen, voor sommige dingen moet je hulp durven vragen en ondersteuning. Verantwoordelijkheid wil niet zeggen dat je het alleen moet doen, verantwoordelijkheid wil zeggen dat je moet weten wat je aan wie kan overlaten en hoe je het samen kunt organiseren.

Daar sta je dan...

...op je eerste informatie-avond, best spannend. 43 of niet, de eerste keer dat je er zelf voor staat is toch even wennen. Eerst het schoolbrede gedeelte waarin nieuwe stamgroepleiders worden voorgesteld door de nieuwe directeur; vervolgens een inleiding over Kiva op de Overkant, een programma om pesten terug te dringen en te voorkomen (www.kivaschool.nl) en dan een presentatie van het bestuur, de MR en de Ocie. Dit alles door en voor betrokken ouders die nauw betrokken zijn bij deze Jenaplanschool. Er wordt geluisterd en gereageerd en er worden kritische vragen gesteld.

Ouders reageren sterk op de presentatie over KiVa, geen van de ouders wil immers dat zijn of haar kind gepest wordt of zelf pest. Als ik tijdens dit gedeelte van de avond de zaal eens rondkijk merk ik dat ik veel van deze ouders inmiddels in ieder geval van gezicht ken. Dit geeft een vertrouwd gevoel. De ouders van de kleuters ken ik al een stukje beter en de reactie op KiVa door een 'kleuterouder' komt voor mij dan ook niet onverwacht. Ik sla haar reactie op, want het geeft mij een idee van de manier waarop zij tegen de school en de groep van haar kind aan kijkt.

Na een korte pauze gaan de ouders uiteen in groepen en begint voor mij het 'echte' werk. We hebben de onderdelen die besproken moeten worden onder ons verdeeld en ieder zal een stukje van de informatie over het kleuterwerk vertellen. Ik probeer de verbinding te maken tussen het project en het werken met de taal- en rekenkast. Dit lukt me goed en ik vind het leuk om te merken dat de kinderen een aantal dingen al verteld hebben thuis. Ook de reacties van ouders die zeggen: "oh, nu snap ik waarom hij steeds... doet" vind ik een opsteker. Het betekent voor mij dat er onderdelen van ons onderwijs blijven hangen en mee naar huis gaan, dat voelt heel waardevol.

Als het verhaal rond is en de avond afgelopen, ben ik erg moe. Het heeft me behoorlijk wat energie gekost om mijn verhaal rustig en samenhangend te brengen. Ik ben tevreden over hoe het ging en van collega's hoor ik dat het niet te zien is dat ik wat zenuwachtig was. Daar ben ik blij om, want ik wil op ouders solide overkomen en ik wil graag dat ze me voor 'vol' aanzien. Iedereen zegt me dat ik me daar geen zorgen over hoef te maken, maar hoe anders is mijn eigen gevoel soms...

En nu...?!!

De eerste weken zijn voorbij gevlogen. Ik heb de kinderen leren kennen, de school nog beter leren kennen, collega's leren kennen. Ik heb ontzettend veel geleerd over de organisatie achter de school, over het opzetten van een project, over het verwerken van informatie in het weekritmeprogramma en in ons google-docs schema. Maar voor mij is dat nog niet waar het over gaat. Het gaat over het 'op-maat' begeleiden van de kinderen.
Nu de eerste weken van kennismaking, gewenning en her-inneren van regels voorbij zijn, wordt het tijd dat we gaan kijken naar de onderwijsbehoeften van de kinderen.
Op pedagogisch vlak heb ik dat wel onder de knie, ik weet inmiddels hoe ik welk kind moet aanspreken. Maar op didactisch vlak vergt dat me echt extra inspanning, met name omdat ik dit ook gedegen wil vastleggen.
Hierover schreef ik al in een eerder blog, maar nu wordt het ook de kunst om dit niet individueel maar in overleg met mijn collega-onderbouwers te doen. Het is de kunst om van denken te komen naar doen en daarbij mijn gebruikelijke angst van me af te leggen dat ik niet zou weten hoe ik dat dan moet aanpakken.
Adem in, adem uit, het komt op zijn pootjes terecht als we hier gezamenlijk gerichte aandacht aan besteden.

Rechtvaardigheid?

Wat doe je als je in een gesprek te maken krijgt met onwaarheden? Mijn persoonlijke reactie zou zijn: zeggen dat het niet waar is en mijn waarheid er tegenover stellen! Maar dit gesprek gaat niet over mij persoonlijk, maar over mij als professional tegenover ouders die het meest dierbare dagelijks aan mij toevertrouwen. Zij kunnen niet zien wat ik zie, maar zien alleen hun eigen geïsoleerde beeld gericht op hun kind en dat plaatje moet perfect zijn om te kunnen vertrouwen op een goede afloop. Aan mij dus de opgave om mijn persoonlijke gevoelens te parkeren en te proberen inzicht te krijgen in het beeld van de werkelijkheid van deze ouders, hoe onwaar of onwerkelijk ook. Het gaat namelijk helemaal niet over mij...

Mijn belang is om goed met hun kind te kunnen werken, om het kind de plek in de groep te geven die haar toekomt en dat kan alleen maar in samenwerking met de ouders.

Wat van mij gevraagd wordt op dat moment is bij mijzelf te blijven, mijn woorden goed te kiezen en hoe lastig ook een werkbare relatie met ouders op te bouwen. Wat van mij gevraagd wordt is helder te communiceren, mij niet uit de tent te laten lokken en ouders het gevoel te geven gehoord te zijn. Het gaat niet om wat waar of niet waar is, het gaat over gevoelens en gevoeligheden en daarover valt nooit te twisten.

Het is de eerste keer dat ik op deze manier een gesprek heb gevoerd en na afloop klapte ik zowat uit elkaar van de inspanning... Ik voelde me net een snelkookpan waarvan ik was vergeten het overdrukventiel open te zetten... Maar toen de druk van de ketel was en er wijze woorden tegen me gesproken waren, wist ik dat het goed was. Nu een paar dagen later ben ik er zelfs trots op en weet ik dat dit niet de laatste keer was dat ik op deze manier een gesprek moest voeren. Het is fijn om dit te leren in een veilige omgeving waar hulp dichtbij is!

niet zo mutsen?

Vanmorgen kwam een oma naar mij toe, omdat zij mij komende week wil spreken, met haar dochter over haar kleindochter. Ik heb oma en moeder de afgelopen weken al een aantal keer gesproken, omdat hun (klein-)dochter thuis aangeeft niet naar school te willen, geen vriendinnetjes te hebben en daar om te huilen.
Op school zie ik heel normaal kleutergedrag aan deze lieve meid. Ze doet mee, lacht veel, is soms verlegen, kan soms haar draai even niet vinden, laat zich af en toe overdonderen door drukke jongetjes, maar is makkelijk bij te sturen en doet dan weer vrolijk mee.
Oma heeft kleindochter al een dag naar school gebracht met de mededeling dat het 's morgens niet makkelijk was en dat ze het meiske had weten overtuigen in ieder geval 's morgens naar school te gaan. 's middags zou ze dan met oma mee naar huis gaan. Toen ik het meisje 's middags vertelde dat ik een klim- en klautercircuit had klaargezet in de speelzaal, wilde ze erg graag blijven en met een grote lach op haar gezicht bracht ze de middag door in het speellokaal en in de klas.
Mijn eerste reactie op het verzoek om een gesprek: ik zal ze vertellen dat ze niet zo moeten mutsen met het kind. Oma moet uit het zicht blijven van het kind als ze komt helpen met overblijven, zodat het kind zichzelf kan redden. Oma en moeder moeten niet zo veel aandacht besteden aan het huilen van het kind, maar haar helpen om weerbaar te worden.  Ze moeten vooral niet zo op haar hoofd gaan zitten, zodat het meisje de ruimte krijgt om zich te ontwikkelen.
Moeten, moeten, moeten... zoals ik in een eerder blogje schreef geloof ik niet dat het op die manier gaat werken. Als ik over moeten zal praten, kunnen deze mensen me vermoedelijk al snel niet meer horen en zullen we lastig communiceren over de manier waarop we hun meisje het beste kunnen begeleiden.
Het zal van belang zijn over hun waarden te praten en te achterhalen wat de drijfveer achter hun gedrag is. Het is van belang goed te luisteren en te proberen hen te laten zien dat de wereld groter is dan wat zij zien. Ik wil hen ook laten zien dat hun (klein-)dochter zich op school laat zien als een meisje wat zich thuis voelt, mee doet en veel kan leren.
Voor mij is het van belang, zoals vaker, om mijn oordeel uit te stellen en mij niet te verbazen, maar te verwonderen, om respectvol naar deze mensen te kijken. Dat is de manier om een professional te worden en een goede driehoek te kunnen vormen tussen de leerling, de leerkracht en de ouders.